واژه نامه صنعت آهک

نویسنده : مدیریت شرکت

|

آهک
lime
واژه عمومی شامل شکل‌های مختلف فیزیکی و شیمیایی آهک زنده، آهک هیدراته و آهک هیدرولیکی است و می‌تواند پرکلسیم، منیزیمی یا دولومیتی باشد.

آهک هیدراته (آبدار- مرده)
hydrated lime
با اضافه کردن مقدار لازم آب به آهک زنده و تکمیل واکنش شیمیایی پودر خشکی به دست می‌آید که به آن آهک هیدراته می گویند. آهک هیدراته به‌طور اساسی شامل هیدروکسیدکلسیم یا مخلوط هیدروکسیدکلسیم و اکسیدمنیزیم یا مخلوط هیدروکسیدکلسیم و هیدروکسید منیزیم و یا ترکیبی از این دو مخلوط می‌باشد.

آهک هیدراته بنایی
 masons hydrated lime
آهک هیدراته ای که برای استفاده در بنایی مناسب است.

آهک هیدراته پرداخت
 finishing hydrated lime
آهک هیدراته که برای استفاده در پرداخت گچ مناسب است.( علاوه بر واژه پرداخت، واژه های نماکاری و روکش هم به کار برده می شود.)

آهک بادی
 spray lime
آهک هیدراته ریزدانه‌ای که حداقل مقدار %95 آن از الک 45 (میکرومتر) عبور کند.

آهک دوآبه
 di-hydrated lime
double hydrated lime
آهک دولومیتی که تحت‌فشاری بیش از فشار اتمسفر، آبدار شده و اکسیدهای بی‌آب آن کمتر از %8 باشد.

آهک دیرگداز
 refractory lime
آهک (به‌طورمعمول آهک دولومیتی) که به‌سختی می‌سوزد و دارای تمایل بسیار کم یا بدون تمایل برای تبدیل اکسیدها به هیدروکسیدها می‌باشد.( علاوه بر واژه دیرگداز واژه نسوز هم به کار برده می شود.)

آهک زنده
 quicklime
سنگ‌آهک تکلیس شده که بخش عمده آن اکسید کلسیم یا اکسید کلسیم همراه با اکسید منیزیم می‌باشد و قابلیت شکفته شدن با آب را دارد.

آهک زنده بنایی
 masons quicklime
آهک زنده‌ای که (بعد از شکفتن و تبدیل‌شدن به خمیر آهک) برای استفاده در بنایی مناسب است.

آهک زنده پرداخت
finishing quicklime
آهک زنده‌ای که (بعد از شکفته شدن و تشکیل خمیر آهک) برای استفاده در پوشش نهایی مناسب است.

آهک زنده خروجی کوره
 run-of-kiln quicklime
آهک زنده‌ای که از کوره خارج می‌شود.

آهک ساختمانی
building lime
construction lime
آهکی که با توجه به مشخصات شیمیایی، فیزیکی و روش تولید، برای مصارف معمولی یا مصارف ویژه در ساختمان مناسب است.

آهک شکفته در هوا
air-slaked lime
محصولی شامل بخش‌های مختلف اکسیدها، هیدروکسیدها و کربنات‌های کلسیم و منیزیم است که
پس از اینکه در معرض هوای کافی قرارگرفت، آهک زنده با بروز نشانه‌های فیزیکی هیدراتاسیون حاصل می‌شود. (تشخیص چشمی آن در آهک زنده نرم مشکل است)

آهک شیمیایی
 chemical lime
آهک زنده یا آهک هیدراته که با توجه به مشخصات شیمیایی و فیزیکی و روش فراوری، برای استفاده در یک یا چند مصرف صنعتی مناسب است.

آهک کشاورزی
agricultural lime
آهک زنده ریزدانه یا آهک هیدراته که کلسیم و منیزیم آن توانایی خنثی کردن خاصیت اسیدی خاک را دارند.

آهک گدازآور
fluxing lime
اصطلاحی که به آهک زنده مورداستفاده در ساخت فولاد یا شیشه به‌عنوان گدازآور اطلاق می‌شود.( علاوه بر واژه گداز آور از واژه کمک‌ذوب هم به کار برده می شود.)

آهک هیدرولیک پوزولانی
 pozzolanic hydraulic lime (PHL)
پودری که از مخلوط کردن یا آسیاب کردن حداقل %25 وزن ملات از آهک هیدرولیکی نوع S با یک یا چند نوع پوزولان و پرکننده خنثی تولید می‌شود. در صورتی از آهک هیدراته نوع N می‌توان استفاده کرد که دارای اثرات زیان‌بار برای مصالح نباشد.

آهک هیدرولیکی هیدراته
hydraulic hydrated lime
آهک خشک چسبنده هیدراته که از تکلیس سنگ‌آهک دارای سیلیس و آلومین در دمای کمتر از شروع همجوشی به دست می‌آید تا آهک آزاد (CaO) لازم برای هیدراته شدن را تشکیل دهد و هم‌زمان سیلیکات‌های کلسیم غیرهیدراته کافی را برجا می‌گذارد تا پودری خشک جهت برآورده ساختن نیازهای هیدرولیکی تولید کند.

آهک یک‌آبه
mono-hydrated lime
آهک دولومیتی که در فشار جَو، آبدار شده و دارای بیش از %8 اکسیدهای غیرآبدار می‌باشد.

آهکی
 calcareous
ترکیب غالب کربنات کلسیم یا یکی از مشتقات آن می‌باشد.

اندازه‌های آهک زنده
quicklime sizes
اندازه‌های مختلف آهک بسته به نوع سنگ‌آهک، نوع کوره مورداستفاده در تولید، رفتار پس از تکلیس شدن، متفاوت می‌باشد.
کلوخه بزرگ – 203 میلی‌متر و کوچک‌تر
کلوخه کوچک– 64 میلی‌متر و کوچک‌تر
ریزدانه- 4/6 میلی‌متر کوچک‌تر
نرم – تقریباً تمام آن از الک شماره 20 (85 میکرومتر) عبور کند.

پُرکلسیم(کلسیم بالا)
high-calcium
سنگ‌آهکی که میزان کربنات منیزیم آن صرف‌نظر از مواد تشکیل‌دهنده، از صفر تا %5 باشد.

پوزولان
 Pozzolan
موادی سیلیسی یا سیلیسی- آلومینی، که به‌تنهایی فاقد ارزش چسبندگی بوده یا دارای ارزش چسبندگی کمی هستند ولی در شکل بسیار ریز و در مجاورت رطوبت با هیدروکسیدهای قلیایی و قلیایی خاکی در دمای معمولی برای شکل دادن یا کمک به شکل دادن ترکیبات چسبنده به‌صورت شیمیایی واکنش می‌دهند.

پوزولان‌های تکلیس شده
calcined pozzolans
موادی که با تکلیس‌شدن سیلیس‌های طبیعی یا خاک‌های آلومینو-سیلیسی تولید می‌شوند. مانند تکلیس‌هایی که به‌منظور فعال کردن خواص پوزولانی انجام می‌شود.

پوزولان‌های طبیعی
 natural pozzolans
موادی مانند برخی خاکسترهای آتشفشانی و رسوبات گدازه آتشفشانی که در حالت طبیعی خواص پوزولانی از خود نشان می‌دهند.

پی اچ
 pH
لگاریتم منفی غلظت یون هیدروژن است که می‌تواند تا حد زیادی تحت تأثیر دما، به‌خصوص تحت شرایط قلیایی باشد. بنابراین اندازه‌گیری محلول‌های قلیایی خاکی در دمای مشخص o C25، مهم است.

خمیر آهک
 lime putty
محصولی که از شکفته شدن آهک زنده با آب مطابق دستورالعمل‌های سازنده یا با مخلوط کردن آهک هیدراته و آب برای رسیدن به غلظت موردنظر تولید می‌شود.

دولومیت کاملاً سوخته
dead burned dolomite
سنگ‌آهک دولومیتی که با استفاده از مواد افزودنی یا بدون استفاده از مواد افزودنی، در دمای کافی و به مدت طولانی حرارت داده‌شده باشد. به‌نحوی‌که ساختار کربناتی آن تجزیه‌شده و تشکیل اکسیدکلسیم و پریکلاز بدهد. این مجموعه، توانایی ایجاد مقاومت در برابر هیدراته شدن و ترکیب مجدد با دی¬اکسیدکربن را دارد.
پریکلاز یک ماده معدنی بی‌رنگ که از اکسید منیزیم به وجود می‌آید و عمدتاً در سنگ مرمر و سنگ‌آهک یافت می‌شود

دولومیتی
Dolomitic
سنگ‌آهکی که صرف‌نظر از مواد تشکیل‌دهنده، در آن %35 تا %46 کربنات منیزیم وجود داشته باشد.

سفیدکاری
 white wash
ترکیبی از آهک هیدراته (یا آهک شکفته)، آب و سایر مواد که به‌عنوان پوشش رنگی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

سنگ‌آهک
 limestone
سنگ رسوبی اولیه که به‌طور عمده شامل کربنات کلسیم یا کربنات‌های کلسیم و منیزیم است. سنگ‌آهک می‌تواند پُرکلسیم، منیزیمی یا دولومیتی باشد.
سنگ‌آهک دولومیتی – سنگ‌آهکی که دارای %35 تا %46 کربنات منیزیم (MgCO3) باشد.
سنگ‌آهک منیزیمی – سنگ‌آهکی که دارای 5% تا 35% کربنات منیزیم (MgCO3) باشد.
سنگ‌آهک پرکلسیم – سنگ‌آهکی که دارای صفر تا %5 کربنات منیزیم (MgCO3) باشد.

سنگ‌آهک پُرکلسیم
 high-calcium limestone
به سنگ‌آهک مراجعه شود

سنگ‌آهک دولومیتی
 dolomitic limestone
به سنگ‌آهک مراجعه شود.

سنگ‌آهک کشاورزی
agricultural limestone
سنگ‌آهک ریزدانه یا نرم که کلسیم و منیزیم آن توانایی خنثی کردن ویژگی اسیدی خاک را داشته باشد.
آهک کشاورزی یک عامل خنثی‌کننده بسیارقوی است. سنگ‌آهک کشاورزی اغلب به‌عنوان ماده تنظیم‌کننده میزان pH خاک مطرح می‌شود.

سنگ‌آهک منیزیمی
magnesian limestone
به سنگ‌آهک مراجعه شود.


سنگ گدازآور
 fluxstone
اصطلاحی که به سنگ‌آهک (پرکلسیم، منیزیمی یا دولومیتی) مورداستفاده در ساخت آهن و فولاد یا شیشه به‌عنوان عامل گدازآور اطلاق می‌شود.

شاخص آهک موجود
available lime index
بخش‌هایی از آهک که تحت شرایط یک روش یا فرایند خاص، وارد واکنش موردنظر می‌شوند و معمولاً نشان‌دهنده میزان درصد خلوص آهک می‌باشد.

شکفته شدن
 slaking
واکنش شیمیایی که با مخلوط شدن آهک زنده و آب، تولید آهک هیدراته می‌کند.

شکل‌پذیری
 Plasticity
به خاصیت فیزیکی نسبی از خمیر آهک با غلظت استاندارد، گفته می‌شود که بتواند در برابر کاهش حالت خمیری و شکل‌پذیری در برابر مکش یک سطح جاذب مقاومت کند. شکل‌پذیری با استفاده از دستگاه شکل‌پذیری املی (Emley Plasticimeter)  اندازه‌گیری می‌شود.

شیر آهک (دوغاب آهک)
 milk of lime
سوسپانسیونی از آهک هیدراته (یا آهک زنده شکفته) در آب با نسبت‌هایی که ظاهر آن مانند شیر باشد.

کلسیا
calcia
ترکیب شیمیایی اکسید کلسیم (CaO) می‌باشد.

محصول جانبی
 by-product
محصولات جانبی آهک شامل ترکیبات متنوعی از ترکیبات کلسیم و یا کلسیم/منیزیم هستند که برای کاربردهای ویژه‌ای قابل‌استفاده هستند. اما به طول معمول یک یا چند ویژگی لازم از آهک موردنظر را برآورده نمی‌کنند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به گرد کوره آهک و مواد زائد تولیدشده توسط هیدراتور اشاره کرد. توصیه می‌شود که ترکیب‌های مشخص، ویژگی‌های فیزیکی، مشخصات عملکرد و تغییرات مورد انتظار چنین موادی برای مصرف‌کنندگان موردنظر ارزیابی شود.

محلول‌های قلیایی خاکی
alkaline earth solutions (AES)
محلول آبدار از اکسید یا هیدروکسید یکی از عناصر گروه قلیایی خاکی جدول تناوبی (IIa) مانند کلسیم یا منیزیم است. این محلول‌ها ممکن است بسیار قلیایی باشند.
 
ملات آهک
 lime mortar
خمیر آهک مخلوط شده با سنگدانه که برای بنایی مناسب است.

سیمان پرتلند- آهک
 Portland Cement-Lime Mortar (PCL)
به ملات سیمان-آهک مراجعه شود.

ملات سیمان - آهک
 Cement-Lime Mortar
ملات سیمان آهک، مخلوطی است که دارای سیمان هیدرولیک، آهک هیدراته یا خمیر آهک، ماسه بنایی و آب است.

منیزی
 magnesia
ترکیب شیمیایی اکسید منیزیم (MgO) است.

منیزیمی
 magnesian
نشان‌دهنده وجود %5 تا %35 کربنات منیزیم (MgCO3) در مواد تشکیل‌دهنده سنگ‌آهک است.

مواد آهکی
 liming material
واژه‌ای عمومی که شامل شکل‌های مختلف شیمیایی و فیزیکی موادی مانند آهک، سنگ‌آهک، صدف‌های نرم‌تنان، مارن، آهک تولیدی به‌عنوان محصول جانبی و سرباره که ترکیبات کلسیم و منیزیم آن قادر به خنثی کردن خاصیت اسیدی باشند.

نمای آهکی-سیمانی
 stucco
عملیات پرداخت نهایی با ملات سیمانی-آهکی که برای پوشش سطح بیرونی ساختمان و بنا مناسب است.

واکنش‌پذیری
 reactivity
واکنش‌پذیری، واکنش بین مواد است که توسط برخی روش‌ها به‌صورت کیفی یا کمی قابل پایش می‌باشد. در صنعت آهک، واکنش‌پذیری اغلب به واکنش بین سنگ‌آهک، آهک زنده و/یا یک ماده مرتبط دیگر با سایر مواد همچون آب یا اسید و یا SOX اطلاق می‌شود.

منابع و مراجع:
https://www.astm.org/Standards/C51.htm